ΜΟΝΟΠΑΤΙ No. 3 "Ιτώνια"

Ο δρόμος αρ.3 μας οδηγεί μέσα από μια πλούσια σε εναλλαγές διαδρομή, στο Νότο της Αμοργού, που δεν επισκέπτονται συχνά τουρίστες και ονομάζεται από τους ντόπιους Κάτω Μεριά. Ξεκινώντας από το χωριουδάκι Αρκεσίνη διανύουμε το καλοδιατηρημένο παλιό μονοπάτι το οποίο όμως προς το τέλος έχει αντικατασταθεί από δρόμο για αυτοκίνητα. Είναι μια διαδρομή με μικρά ύψη και υπέροχη θέα στις μικρές ανατολικές Κυκλάδες και στη Νάξο, καθώς επίσης και με μικρές κοιλάδες πάνω από τα χωριουδάκια Ραχούλα, Βρούτσι και Λεύκες. Η οδοιπορία είναι εύκολη χωρίς πολύ μεγάλες υψομετρικές διακυμάνσεις, είναι μια απόσταση 13 χλμ. με διάρκεια περίπου 3 1/2 ωρών. Ο δρόμος ωστόσο είναι σημαδεμένος μόνο από την Αρκεσίνη μέχρι το Βρούτσι με τις ασπροκόκκινες πινακίδες και τον αριθμό 3.

Από το Βρούτσι μέχρι τα Κατάπολα, βρίσκουμε πολύ σπάνια μερικά μπλε ή κόκκινα σημεία και πού και πού μερικές ξύλινες πινακίδες που οδηγούν σε κάποιο από τα χωριουδάκια ή παρεκκλήσια που βρίσκονται στο δρόμο. Παρόλα αυτά η διαδρομή είναι σε γενικές γραμμές ξεκάθαρη. Την αφετηρία του δρόμου αρ.3 την βρίσκουμε στο βόρειο μέρος της Αρκεσίνης. Ένας μικρός δρόμος διακλαδώνετε στα δεξιά από τον κεντρικό προς το αρχαιολογικό Αγίας Τριάδος. Στο προτελευταίο σπίτι πριν τα απομεινάρια ένας εντυπωσιακού Ελληνιστικού φυλακίου, βρίσκουμε την πρώτη πινακίδα με τον αριθμό 3. Ακολουθώντας τον δρόμο κατά μήκος των πέτρινων τοιχίων φτάνουμε μετά από λίγο σε μία στέρνα. Από εκεί συνεχίζουμε σε ένα μικρό χαμήλωμα.

Μετά ο δρόμος διακλαδώνετε δεξιά ανηφορίζοντας από το γκρεμό. Λίγο παρακάτω βλέπουμε τα κούτσουρα της Ραχούλας. Μετά από συνολικά είκοσι λεπτά φτάνουμε στα σπίτια του μικρού χωριού μετά από μία σύντομη απότομη ανηφοριά. Διασχίζουμε το χωριό από ένα ασφαλτωμένο δρόμο και φτάνουμε μετά σε ένα χώρο στάθμευση κοντά σε ένα παρεκκλήσι. Από το πλέον διαγώνια απέναντι τέλος της πλατείας, παίρνουμε τον δρόμο που μας οδηγεί αριστερά κατά μήκος ψηλών πέτρινων τοίχων γύρο από ένα γκρεμό. Πέντε λεπτά μετά την έξοδο του χωριού καταλήγει ένας δρόμος που έρχεται από κάτω.

Στο Βρούτσι έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε μία στάση στο καφενείο για ξεκούραση και λίγο φαγητό. Διασχίζουμε το χωριό περνώντας από το φούρνο και το ταχυδρομείο προς την κατεύθυνση της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνος με τον μπλε θόλο στο νοτιοανατολικά κείμενη έξοδο του χωριού. Μετά ακολουθούμε τον δρόμο από μπετόν προς ασφαλτωμένο δρόμο τον οποίο φτάνουμε σε περίπου 10 λεπτά. Ακολουθώντας το δρόμο προς τη Χώρα φτάνουμε σε λίγα λεπτά στο παρεκκλήσι του Σταυρού με τους τρεις νάρθηκες. Απέναντι βρίσκεται μία αφανής ταβέρνα. Ο δρόμος μας στρίβει πίσω από το παρεκκλήσι αριστερά, σε ένα αγροτόδρομο. Μετά από 5 λεπτά φεύγει αριστερά ένας δρόμος προς τον λόφο Βίγλα με το ομώνυμο χωριουδάκι. Παραμένουμε στο μονοπάτι μας, που μέχρι τώρα έχει σημάδια προς Αγία Θέκλα και Καστρί-παλιά Αρκεσίνη. Οδηγούμαστε σε μια κοιλάδα χαμηλά. 

Δίπλα στο δρόμο βλέπουμε μία χαράδρα με βλάστηση. Στο βάθος της κοιλάδας διασχίζουμε μία μικρή γέφυρα από μπετόν και ένα ξερό ρυάκι. Στην άλλη πλευρά συνεχίζουμε σκαλωτά προς τα πάνω. Μισή ώρα μετά από τη διχάλα του δρόμου φτάνουμε στο διάσελο, στο οποίο κατασκευάστηκαν αρκετά κτηνοστάσια από φυσική πέτρα. Από εδώ υπάρχει μια ωραία θέα προς τον ξεχωριστό βράχο με τα ερείπια από την παλιά Αρκεσίνη (Καστρί), που βρίσκεται σε αρκετή απόσταση στα νοτιοδυτικά. Βαθιά κάτω στο κάντρο της κοιλάδας ανακαλύπτουμε το παρεκκλήσι των Αγίων Σαράντα με τους δύο νάρθηκες, στο οποίο και προσανατολιζόμαστε. Στριφογυριστά πάνω σε σχιστόλιθους, επιστρέφουμε πάλι στην κοιλάδα. Έχοντας σχεδόν φτάσει στο βάθος της κοιλάδας σε μία αριστερή στροφή μας παρουσιάζεται η θέα στον κόλπο των Αγίων Σαράντα. 

Στη χαράδρα ανθίζει η πικροδάφνη-ένα σημάδι για άφθονο υπόγειο νερό-ενώ αριστερά, δίπλα στο ξεραμένο ρυάκι, έχει φυτρώσει ένας φοίνικας. Σε περίπου 25 λεπτά από το διάσελο πίσω μας, φτάνουμε στο πλατύτερο σημείο της κοιλάδας. Ανεβαίνουμε το δρόμο απέναντι, περνώντας από ένα άλλο παρεκκλήσι. Μετά από ανάβαση 15 λεπτών, φτάνουμε σε μία διακλάδωση:αριστερά μας βρίσκετε το χωριουδάκι και το ξωκλήσι της Αγίας Θέκλας. Ο μικρός οικισμός είναι θρονιασμένος ψηλά, πάνω από δύο καταγάλανους κόλπους. Ωστόσο εμείς παίρνουμε το δρόμο δεξιά (δρόμο για αυτοκίνητα) και ανεβαίνουμε το βουνό με θέα στο χωριό Λεύκες και στον λόφο Μινώα. Δέκα λεπτά μετά την Αγια Θέκλα, φτάνουμε στις Λεύκες. Αριστερά κάτω μας βλέπουμε άλλον ένα κόλπο κατάλληλο για μπάνιο, είναι ο Όρμος Φοίνικες στον οποίο οδηγεί και ένας οδικός δρόμος. Περίπου 20 λεπτά μετά τις Λεύκες, φτάνουμε στο παρεκκλήσι στου Σταυρού-διάσημο για τα μάρμαρα του. Από εδώ βλέπουμε για πρώτη φορά τον κόλπο και την κοιλάδα των Καταπόλων. Λίγο πίσω από την εκκλησία, στρίβει ο δρόμος προς τον ενδιαφέροντα αρχαιολογικό χώρο της Μινώα. 

Ακολουθούμε το δρόμο κατεβαίνοντας στην κοιλάδα. Λίγο πίσω από έναν τεράστιο κρεμαστό βράχο, ξεχωρίζει ένα μονοπάτι προς το κέντρο των Καταπόλων.