ΜΟΝΟΠΑΤΙ Νο. 5 "Παν"

Η περιήγηση προς το μικρό παρεκκλήσι του Σταυρού πάνω στο ψηλότερο βουνό της Αμοργού τον Κρίκελο, είναι μια ιδιαίτερη πρόταση. Μας οδηγεί από το ορεινό χωριό Λαγκάδα πάνω από το μοναστήρι του Αγίου Θεολόγου, σε μία κοιλάδα βαθιά στα ΒΑ του νησιού, όπου δεν θα μπορούσε να είναι πιο μοναχική. Βρισκόμαστε στα ίχνη των βουνίσιων που εργάζονταν σκληρά στο ορυχείο βωξίτη ''Το μεταλλείο'' 700 μέτρα κάτω από το παρεκκλήσι του Σταυρού. Παρόλο που υπήρχαν εκεί χώροι διαμονής, άνδρες από τα χωριά Λαγκάδα και Θολάρια πήγαιναν εκεί καθημερινά και γύριζαν πίσω μετά τη βάρδια τους.

Για μας σήμερα είναι κάτι το αδιανόητο, ειδικά έχοντας διανύσει την απόσταση! Το ορυχείο έκλεισε το 1943, μέχρι και 150 άνθρωποι είχαν δουλέψει σ' αυτό. Από το 1976 μέχρι και το 1981 απέκτησε καινούργια ζωή και έγιναν νέες δοκιμαστικές γεωτρήσεις. Σήμερα το ορυχείο είναι εγκαταλελειμμένο. Η κατάβαση από το εξωκλήσι του Σταυρού πρέπει να είναι πολύ επίμονη ενώ η είσοδος στις παλιές εγκαταστάσεις είναι επικίνδυνη.

Η αρχή της περιήγησης είναι στην πλατεία "λόζα" της Λαγκάδας, στην οποία ερχόμενοι από τη στάση του λεωφορείου στρίβουμε δεξιά και διασχίζουμε το χωριό μέχρι την ανατολική έξοδο. Ακολουθούμε τον ασφαλτωμένο σκαλωτό δρόμο. Περίπου 5 λεπτά μετά την πλατεία, σκαλιά ανεβαίνουν από ένα μικρό φαράγγι στου οποίου την άλλη πλευρά βρίσκεται το χωριουδάκι "Στρούμπος" με μερικά φρεσκοανακαινισμένα σπιτάκια πάνω στον κεντρικό δρόμο. Λίγο αργότερα φτάνουμε σε μια διχάλα που δεξιά μας οδηγεί- συνέχεια πάνω στον ασφαλτωμένο δρόμο-στην πανέμορφη εκκλησία της Παναγίας Της Επαναχωριανής. Παίρνουμε το στρωμένο μονοπάτι δεξιά προς τα πάνω, που μας υποδεικνύεται με μία μικρή μπλε πινακίδα με γενικές οδηγίες αποστάσεως:προς το μοναστήρι του Αγίου Θεολόγου (4 χιλιόμετρα) και προς το εξωκλήσι του Σταυρού (7 χιλιόμετρα). 

Ο δρόμος μας οδηγεί απότομα προς τα πάνω, εν μέρει από λιθοστρωμένα σκαλιά και εν μέρει από χοντρές πέτρες. Περίπου 20 λεπτά μετά τη διχάλα του δρόμου ένα μονοπάτι οδηγεί σε μία μικρή κατηφόρα. Συνεχίζουμε στο σκαλωτό μονοπάτι προς τα πάνω. Περίπου 35 λεπτά μετά τη διακλάδωση, διασχίζουμε ένα ξερό ρυάκι που τρέχει από πάνω αριστερά προς τα κάτω δεξιά από ένα πέρασμα. Συνεχίζοντας πάνω από βραχώδη σκαλοπάτια βρίσκουμε ένα τόξο που δείχνει την κατεύθυνση. Μετά από μια απότομη ανάβαση, θα έχουμε πια σχεδόν περάσει το πιο δύσκολο κομμάτι του δρόμου μια ανηφόρα περίπου 250 μέτρα. Η περιήγηση μας συνεχίζεται σε ένα σκιερό δρόμο ανάμεσα σε ψηλούς πέτρινους τοίχους. Το άφθονο πράσινο που δημιουργείται από αμέτρητες βελανιδιές ξαφνιάζει. Περίπου 50 λεπτά μετά τη διακλάδωση φτάνουμε το παρεκκλήσι της Αγ. Βαρβάρας στα δεξιά του δρόμου. Από εδώ πάνω προέρχεται το καλύτερο μέλι του νησιού. Μετά από 5 λεπτά σε ευθύ δρόμο από την Αγ.Βαρβάρα φτάνουμε σε μια διχάλα του δρόμου δίπλα σε ένα ασπροβαμμένο σπιτάκι βοσκού. Ένας δρόμος αριστερά μας οδηγεί ψηλά στο μοναστήρι-έναν πανέμορφο χώρο που πραγματικά αξίζει μια στάση. Λίγο μετά φτάνουμε σε ένα ψηλό μαντρότοιχο και τον ακολουθούμε σε ένα μεγάλο τόξο στα αριστερά. Μπροστά μας-στην ανατολή και στον βορρά-βρίσκονται τα βάθη του Αιγαίου.

Το κομμάτι του δρόμου που βρίσκεται μπροστά μας οδηγεί κατά μήκος του τοίχου, ο οποίος σε κάποια κομμάτια γίνεται ψηλότερος από δύο μέτρα. Σε μισή ώρα μετά το χώρισμα του δρόμου-προς Αγ. Θεολόγο και Σταυρό-φτάνουμε στη μύτη ενός βράχου στη βορειοανατολική ακτή. 

Μπροστά μας βλέπουμε ψηλούς βραχώδεις τοίχους να πέφτουν απότομα στη θάλασσα. Στο δεξί μας χέρι ξεχωρίζουμε ψηλά στον απόκρημνο γκρεμό τη λεπτή γραμμή του μονοπατιού που πρόκειται να ακολουθήσουμε. 

Το μονοπάτι από μακριά φαίνεται πιο επικίνδυνο και πιο στενό από ότι πραγματικά είναι. Παρόλα αυτά όποιος έχει υψοφοβία θα πρέπει να γυρίσει πίσω σε αυτό ακριβώς το σημείο. Από εδώ έχουμε μια υπέροχη θέα στο Αιγαίο. Στα βόρεια βλέπουμε το νησί Ικαρία να ξεπηδάει από τη θάλασσα. Στα βορειοανατολικά βλέπουμε την Πάτμο και άλλα μικρά νησάκια. Συνεχίζοντας ακολουθούμε το στενό αλλά ευδιάκριτο μονοπάτι το οποίο με μια μέτρια σταθερή κλίση, μας οδηγεί σε μισή περίπου ώρα στο εκκλησάκι του Σταυρού το οποίο βρίσκεται πάνω στο βράχο ανάμεσα στον ορεινό όγκο του κρίκελου (στα δεξιά) και τους όρους "Πάπας" (στα αριστερά). 

Εκτός από το εκκλησάκι υπάρχουν και άλλα δύο κτίρια στα οποία αποθηκεύεται ο εξοπλισμός για το ετήσιο εκκλησιαστικό πανηγύρι στις 14 Σεπτεμβρίου (ονομαστική εορτή του Σταύρου). Αυτή τη μέρα άνθρωποι από όλο το νησί μαζεύονται για να παρακολουθήσουν όλοι μαζί την θεία λειτουργία, να φάνε και να πιούνε. Αν κάνει κανείς τον κόπο να περπατήσει στη ράχη της κοιλάδας προς την κατεύθυνση τους όρους "Πάπας" και ακολουθήσει το μονοπάτι, θα έχει από εκεί μια καταπληκτική θέα στη νοτιοανατολική ακτή του νησιού με την κορυφή του Προφήτη Ηλία, τον καμπυλωτό δρόμο προς την παραλία της Αγίας Άννας, και το Μοναστήρι Της Χοζοβιώτισσας που φαίνεται σαν ένα μικρό άσπρο σημάδι πάνω στο βράχο. Το μονοπάτι στο οποίο βρισκόμαστε οδηγεί πολύ απότομα στο ανενεργό ορυχείο βωξίτη "μεταλλείο".

Όποιος-παρά την επικείμενη κατάβαση προς την Λαγκάδα-έχει αρκετή ενέργεια, θα μπορούσε να ανέβει την πλέον δυτικά βρισκόμενη κορυφή του Κρίκελου. Ο δρόμος προς τα εκεί είναι περίπου 2.5 χιλιόμετρα και ως επί το πλείστον χωρίς εμφανή μονοπάτια. Η υψομετρική απόσταση είναι περίπου 100 μέτρα. Ακόμα και η ανάβαση στο όρος "Πάπας" (800 μέτρα) είναι εφικτή, δεν συστήνεται όμως από τους ντόπιους εξαιτίας των εξαιρετικά δύσκολων συνθηκών ανάβασης.

Η επιστροφή στη Λαγκάδα γίνεται από τι ίδιο μονοπάτι έχοντας θέα στον κόλπο της Αιγιάλης με τα χωριά της.